Facebook
Warszawskie ZOO
Centrum CITES w Miejskim Ogrodzie Zoologicznym w Warszawie
A A + A
Wybierz język
Godziny otwarcia 09:00 - 17.00

Wąż Eskulapa

Wąż Eskulapa

Węża Eskulapa można spotkać na terenach południowej i wschodniej części Europy Środkowej, w zachodniej Azji oraz Azji Mniejszej. W Polsce jest rzadkim gatunkiem, występuje na południu kraju, głównie w Bieszczadach, gdzie jego ilość nie przekracza ok. 200 osobników.

łac: Zamenis longissimus (Elaphe longissima)
ang: Aesculapian snake

Występowanie:
Węża Eskulapa można spotkać na terenach południowej i wschodniej części Europy Środkowej, w zachodniej Azji oraz Azji Mniejszej. W Polsce jest rzadkim gatunkiem, występuje na południu kraju, głównie w Bieszczadach, gdzie jego ilość nie przekracza ok. 200 osobników.

Morfologia:
Jest największym wężem Polski i Europy Środkowej. Jest wężem niejadowitym o delikatnym i smukłym ciele, dochodzącym do ponad 2 metrów, jednak w Polsce nie przekraczającym 1,60 m. Głowa jest słabo oddzielona od reszty ciała, mała, wydłużona i wąska o zaokrąglonym pysku, małych oczach i okrągłych źrenicach. Na jej powierzchni występuje 9 dużych tarcz. Na przekroju poprzecznym tułów jest okrągły. Ciało węża Eskulapy pokryte jest drobnymi i gładkimi łuskami. Ubarwienie strony grzbietowej jest w różnych odcieniach brązu: oliwkowo-brązowe, miedziano-brązowe, jasno – lub ciemnobrązowe, bezplamiste. W tylnej części głowy, występują dwie bladożółte, niewyraźne plamy, na pierwszy rzut oka przypominające plamy skroniowe zaskrońca. Tylna część głowy i przedni odcinek głowy jest zwykle delikatnie jaśniejszy. Powierzchnia brzuszna jest płaska, jednolicie jasnożółta, słomkowożółta lub oliwkowo-żółta, co jest gatunkową cechą charakterystyczną. Spotykane są także osobniki albinotyczne oraz melanistyczne o czarnej barwie ciała. Przed wylinką ubarwienie ciała węża jest płowe, szarawe, po wylince barwy stają się wyraźne i świeże. Dymorfizm płciowy bardzo słabo zaznaczony. Rozróżnienie płci jest trudne, ponieważ brak różnic w ubarwieniu i morfologii osobników.

Środowisko życia i zimowanie:
Wąż Eskulapa jest gatunkiem zasiedlającym zarówno niziny, wyżyny jak i tereny górskie, gdzie nie przekracza 2000 m n.p.m. W Polsce dochodzi do 600-700m n.p.m. Prowadzi dzienny, lądowy lub nadrzewny tryb życia. Jest gatunkiem ciepłolubnym, dlatego preferuje miejsca o silnym nasłonecznieniu, np. południowe stoki, suche zbocza pokryte zaroślami, śródleśne polany, obrzeża lasów i łąki. Bardzo chętnie przebywa na drzewach wśród gałęzi oraz zamieszkuje tereny zmienione i opuszczone przez człowieka np. rozsypujące się mury i zabudowania z postępującą sukcesją, ruiny opuszczonych domów, kamieniołomy. W sen zimowy zapada jesienią, budzi się na wiosnę na przełomie marca i kwietnia. Zimuje w kryjówkach na lądzie np. w norach gryzoni.

Rozmnażanie:
Gody odbywają się wiosną, po przebudzeniu się ze snu zimowego. Największa ich intensywność przypada na maj i czerwiec. Zapłodnienie jest wewnętrzne. Wąż Eskulapa jest gatunkiem jajorodnym, samica składa zwykle około 5-10 jaj (rzadziej 15 sztuk) w miejscach ciepłych i wilgotnych. Są to np. kompostowniki, sterty butwiejących liści, jaja składane są również do mchu, torfu, w szczelinach murów. Inkubacja jaj trwa ok. 2 miesięcy. Wylęg młodych osobników odbywa się jesienią, młode węże osiągają 12-30cm czasami nawet ok. 35cm.

Zagrożenia:
Do głównych zagrożeń należą: zanikanie siedlisk wskutek sukcesji, intensywne zagospodarowanie terenów powodujące niszczenie naturalnego środowiska i miejsc rozrodu węża. Niekorzystnie wpływa także rozwój turystyki górskiej. Często pada ofiarą ludzi. Wykorzystywany bywa także do celów handlowych. Powoduje to stałą utratę liczebności populacji tego gatunku.

Ochrona:
W Polsce jest gatunkiem rzadkim, więc zaleca się obejmowanie ochroną miejsc występowania węża Eskulapa, oraz miejsc, gdzie odbywa gody oraz zimuje. Zachowywanie różnorodności terenu, podejmowanie akcji naukowo – informacyjnych. Wprowadzenie programu reintrodukcji, monitorowanie liczebności i zachowania lokalnych populacji tego gatunku węża. Wymaga ochrony czynnej. W Polsce wąż Eskulapa podlega ścisłej ochronie gatunkowej. W Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt figuruje z kategorią CR- jako gatunek skrajnie zagrożony.