Kumak górski

łac: Bombina variegata
ang: Yellow bellied toad (Yellow fire-bellied toad)

Występowanie:
Kumak górski zasiedla zarówno tereny górzyste i wyżynne Europy środkowej, zachodniej i południowej. W Polsce zamieszkuje łańcuch Karpat wraz z pogórzem karpackim oraz Sudety. W górach nie przekracza 1700m. n.p.m. Odmianą występującą na terenie naszego kraju jest: Bombina variegata variegata (Linnaeus, 1758).

Morfologia:
Kumak górski jest bliskim krewnym kumaka nizinnego (Bombina bombina). W ogólnym pokroju morfologicznym, biologicznym i w ekologii pokrywa się z nim wieloma cechami. Jest małym płazem, nie przekraczającym 6cm. Ciało silnie spłaszczone, sercowate źrenice. W odróżnieniu od kumaka nizinnego, ten gatunek posiada dobrze rozwinięte błony pławne. Skóra silnie chropowata, pokryta licznymi zrogowaciałymi brodawkami o ostrych końcach. Brzuch jest gładki. Ubarwienie grzbietu nie różni się niczym od kumaka nizinnego, istotną i charakterystyczną cechą gatunkową jest ubarwienie brzusznej strony ciała. Na grafitowo-niebieskim tle występują jaskrawo-, siarkowożółte, zlewające się ze sobą plamy. Brzuszna plamistość pokrywa więcej 50% jego powierzchni. Inaczej niż u kumaka nizinnego, plamy żuchwowe i podjęzykowe są ze sobą połączone, tworząc jedną, większą podgardzielową plamę. Plamistości są różnorodnego kształtu. Zakończenia palców kończyn są koloru żółtego. Białe nakrapianie występuje bardzo nielicznie lub wcale. Dymorfizm płciowy słabo zaznaczony, najlepiej obserwowany u samca w okresie godowym, podczas których na przednich i tylnych nogach wykształcają się czarne modzele godowe. Poza okresem godowym samiec posiada silniej rozwinięte kolce brodawek grzbietowych oraz bardzo dobrze rozwinięte błony pławne. W odróżnieniu od kumaka nizinnego, samiec kumaka górskiego nie posiada worków powietrznych, przez co jego głos jest cichszy i bardziej skryty.

Środowisko życia i zimowanie:
Podobnie jak u kumaka nizinnego, kumak górski jest gatunkiem silnie związanym z wodą, ciepłolubnym, o aktywności całodobowej (głównie dziennej). Zamieszkuje wody stojące o mulistym dnie, niewielkie glinianki, kałuże, rowy melioracyjne, bardzo często silnie zanieczyszczone np. odpadami komunalnymi. Podczas deszczu chętnie odbywa wędrówki lądowe w poszukiwaniu nowego zbiornika wodnego. W sen zimowy zapada jesienią. Zimuje na lądzie w kryjówkach, np. norach, szczelinach ziemnych, często stadnie. W sytuacjach zagrożenia kumaki obficie wydzielają lepki, o nieprzyjemnym zapachu, toksyczny śluz lub przewraca się na grzbiet, pokazując swój jaskrawy brzuch i tym samym odstrasza oraz informuje drapieżnika o swojej toksyczności. Zjawisko to jest nazywane „refleksem kumaka”.

Rozmnażanie:
Rozród kumaka górskiego jest taki sam, jak u jego bliskiego krewniaka, kumaka nizinnego (Bombina bombina). Gody rozpoczynają się w kwietniu, podczas których samce wydają charakterystyczne, rytmiczne dźwięki. Zależne są od panujących warunków atmosferycznych. Po spotkaniu samicy, samiec obejmuje ją silnym uchwytem kończyn przednich, zwanym ampleksusem. Zapłodnienie jest zewnętrzne, samica charakterystycznie przykleja małe pakiety skrzeku do pędów roślinności wodnej. Po kilku dniach następuje wylęg kijanek, larwy przeobrażają się do października. Młode kumaki wychodzą na ląd podczas szukania miejsca do zimowania.

Zagrożenia:
Głównym zagrożeniem jest zanikanie naturalnych siedlisk kumaka, często związanych z działalnością człowieka, np. osuszaniem terenu oraz nieprawidłowo prowadzonymi procesami melioracji i zasypywanie zbiorników wodnych. Pogarszanie się jakości wód w skutek zanieczyszczania zbiorników środkami ochrony roślin i herbicydami.

Ochrona:
Zaleca się tworzenie nowych zbiorników wodnych oraz obejmowanie ochroną naturalnych miejsc występowania kumaka. Zachowywanie różnorodności terenu. Poprawienie gospodarki melioracyjnej, zapobieganie osuszaniu terenów, korzystne jest także tworzenie korytarzy ekologicznych - pozwalających na kontaktowanie się osobników różnych populacji. Właściwa edukacja i doinformowanie społeczeństwa. Monitorowanie dynamiki populacji. W Polsce Kumak górski podlega ścisłej ochronie gatunkowej.