Ropucha szara

łac: Bufo bufo
ang: Common (European) toad

Występowanie:
Ropucha szara ma bardzo duży zasięg występowania. Zasiedla praktycznie całą Europę, północną część Afryki, i Azję. W Polsce występuje pospolicie na obszarze całego kraju. Zamieszkuje tereny zarówno nizinne jak i wyżynne. W Polsce występuje odmiana: Bufo bufo bufo (Linnaeus, 1758)

Morfologia:
Jest jednym z największych gatunków polskich płazów. Długość ciała dochodzi do 20-22cm, zwykle są to osobniki starsze. Ciało masywne, szerokie i stosunkowo krótkie. Głowa jest duża i płaska o bardzo szerokim i zaokrąglonym pysku. Tylne kończyny są krótkie i umięśnione, ich palce spięte są błoną pławną. Skóra ropuchy silnie chropowata, gruba i sucha, pokryta licznymi brązowo-rdzawymi brodawkami. W tylnej części głowy, za oczami znajdują się duże gruczoły zauszne – parotydy, będące silnie rozwiniętymi gruczołami jadowymi. Strona grzbietowa w różnych odcieniach brązu, oliwkowo-brązowa, nieregularnie ciemno plamista. Brzuch jaśniejszy, delikatnie ziarnisty i chropowaty, pozbawiony gruczołów jadowych. Osobniki młode charakteryzują się intensywniej rdzawo-czerwonawą barwą grzbietu. Dymorfizm płciowy poza okresem jest słabo zaznaczony. Osobniki można rozróżnić praktycznie tylko po wielkości ciała. Samica jest większa od samca, ciemniejsza, posiada również większe bardziej kontrastowe plamy, które na powierzchni bocznej tułowia tworzą nieregularny pas. W okresie godowym u samców pojawia się szata godowa. Ubarwienie staje się bardziej jednolite. Strona grzbietowej przybiera oliwkowo-brązowy kolor, plamistości stają się mniej widoczne. Samiec posiada również czarne modzele godowe na przednich kończynach, w odróżnieniu od np. rzekotek, brak u niego rezonatorów, przez co odgłos godowy jest cichy.

Środowisko życia i zimowanie:
Ropucha szara jest gatunkiem ściśle lądowym. W wodzie przebywa tylko w okresie godów i rozrodu. Prowadzi zmierzchowo-nocny tryb życia, w ciągu dnia aktywna jest w czasie deszczu. Całodobowo aktywne są młode osobniki. Występuje zarówno na terenach nizinnych jak i wyżynnych. Żyje w wilgotnych i zacienionych miejscach, w lasach liściastych lub mieszanych, parkach, ogrodach lub sadach. Za dnia ukrywa się w norach gryzoni, kamiennych szczelinach, pod korzeniami drzew, w piwnicach lub zagrzebuje się wśród roślinności. W sen zimowy zapada jesienią, w październiku. Zimuje na lądzie, gromadnie, w miejscach spokojnych i wilgotnych. Ze snu budzi się z końcem marca.

Rozmnażanie:
Tuż po przebudzeniu się ze snu zimowego, odbywają się gody. Największa ich intensywność przypada na kwiecień. Gody odbywają się w zbiornikach o wodzie stojącej o bogatej roślinności, do których odbywają wędrówki z miejsc zimowisk. Samce nawołują partnerki cichym odgłosem godowym. Po złączeniu się osobników w pary, samiec obejmuje samicę silnym uchwytem kończyn przednich, zwanym ampleksusem. Zapłodnienie jest zewnętrzne. Samica składa skrzek w postaci galaretowatych, długich przeważnie 2-4 metrowych sznurów (dochodzących czasami nawet do 6m ), przyczepionych do łodyg roślin wodnych. Przeobrażenie kijanek odbywa po około 2-3 miesiącach, zależnie od warunków atmosferycznych. Bardzo często ropucha szara na rozród wybiera zbiornik, w którym sama się narodziła.

Zagrożenia:
Głównym zagrożeniem jest zanikanie i niszczenie naturalnych siedlisk, często związanych z działalnością człowieka. W czasie wędrówek ropuchy giną również pod kolami samochodów. Ropucha szara często zamieszkuje środowisko w bliskim sąsiedztwie człowieka, przez co często bywa tępiona lub ginie np. pod kołami kosiarek. Niekorzystne dla niej jest również stosowanie środków ochrony roślin, pestycydów. Innym typem zagrożenia są pasożyty (głównie mucha ropuszanka, której larwy żerują w ciele osobnika) i naturalni drapieżnicy. W sytuacjach zagrożenia lub wystraszenia drapieżnika, ropucha nadyma ciało i wydziela pieniący się jad (głównie z parotydów), odstraszający napastnika.

Ochrona:
Zaleca się obejmowanie ochroną naturalnych miejsc występowania ropuchy szarej. Zachowywanie różnorodności terenu. Bardzo korzystne jest także tworzenie korytarzy ekologicznych - pozwalających na bezpieczną wędrówkę oraz kontaktowanie się osobników różnych populacji oraz podejmowanie akcji naukowo – informacyjnych. W Polsce ropucha szara podlega ścisłej ochronie gatunkowej.