Traszka górska

łac: Triturus alpestris
ang: Alpine newt

Występowanie:
Traszka górska jest gatunkiem ściśle wyżynnym i górskim, nie przekraczającym wysokości do 2500m. n.p.m. Zamieszkuje głównie obszary górskie Europy Środkowej, w Polsce zasiedla pasma Karpat i Sudetów. Występuje m.in. w Dolinie Pięciu Stawów, gdzie osiąga 1660m. n.p.m., zbiornikach wodnych Doliny Gąsienicowej, a także spotykana jest w Górach Świętokrzyskich i na Dolnym Śląsku. Ma duże zdolności przystosowawcze, spotykana jest również na terenach wyjątkowo nizinnych. W naszym kraju występuje odmiana: Triturus alpestris alpestris (Laurenti)

Morfologia:
Długość ciała traszki górskiej dochodzi do ok. 11-12cm. Ciało walcowate, o nieco masywniejszej w porównaniu do traszki zwyczajnej budowie i zaokrąglonym pysku. Tułów o delikatnie grzbietowo-brzusznym spłaszczeniu. Ogon ostro zakończony, bocznie spłaszczony, nie przekracza długości reszty ciała. Skóra podczas pobytu na lądzie delikatnie chropowata, ziarnista i matowa, w wodzie gładka. Ubarwienie zazwyczaj ciemnopopielate, ciemnobrązowe lub czarne bardzo często z jaśniejszymi, jednolicie niebieskimi, nieregularnymi plamami. Brzuch, wewnętrzna strona nóg oraz powierzchnia szyjna z podgardlem jest pomarańczowa (u samców) lub żółta (u samic), zawsze bez plam. Dymorfizm płciowy najlepiej obserwowany jest podczas okresu godowego. U samca grzebień grzbietowy bardzo słabo zaznaczony, wręcz przypomina fałd skórny, ciągnący się od głowy do końca ogona, jaskrawożółty z czarnymi, zazwyczaj okrągłymi plamami. U obu płci dominuje niebieska lub błękitna o srebrzystym połysku barwa godowa. U samca dodatkowo po stronach bocznych tułowia występują 2 pasy: górny o barwie od popielatej do kremowej, jest silnie nakrapiany czarnymi plamkami, dolny natomiast przypomina jednolitą niebieską wstęgę. Plamista jest również krawędź żuchwy oraz zewnętrzna powierzchnia nóg. Szata godowa samic nie jest tak urozmaicona jak u samców. Bardzo często jedyną zmianą w ubarwieniu są intensywniejsze aniżeli u samców, niebieskie pasma grzbietowe. Niektóre samice posiadają jednolicie granatowo-niebieski odcień grzbietu. Traszka górska charakteryzuje się pięknym ubarwieniem godowym, powszechnie uważana jest za najpiękniejszą spośród wszystkich wszystkich gatunków traszek występujących w Polsce.

Środowisko życia i zimowanie:
Traszka górska podobnie jak inne gatunki traszek jest gatunkiem ziemno-wodnym. Na lądzie głównie przejawia aktywność nocną. W ciągu dnia oraz w czasie upałów ukrywa się w rozmaitych kryjówkach: szczelinach skalnych, pod kamieniami, w korzeniach drzew itp. Zwykle są to miejsca wilgotne i zacienione. Za dnia możemy ją spotkać w okresie intensywnych i długotrwałych deszczów. Podobnie jak inne traszki zamieszkuje tereny wilgotne, podmokłe, zalesione, w bliskim sąsiedztwie zbiorników wodnych o zróżnicowanych temperaturach, w których odbywają gody. Mogą być to np. zimne, górskie źródła i potoki, jeziora górskie, stawy leśne o mulistym dnie, stawy eutroficzne, rozlewiska rzek, sztuczne sadzawki, glinianki czy rowy przydrożne. W niesprzyjających warunkach mogą być to nawet kałuże deszczówki. W sen zimowy zapada w drugiej połowie października. Stwierdzono, że zimuje wyłącznie na lądzie, głównie w lasach, wykorzystując do tego różnorakie kryjówki leśne. Ze snu budzi się na początku marca.

Rozmnażanie:
Największa intensywność godów przypada na pierwsze dni kwietnia, ale przy sprzyjających warunkach atmosferycznych obserwowane są już w marcu. Gody odbywają się często w towarzystwie traszki zwyczajnej i grzebieniastej. Toki samca – tańce godowe odbywają się typowo jak u innych gatunków traszek, kończą się zapłodnieniem wewnętrznym samicy, lecz to samica sama umieszcza w kloace spermatofor samca. Następnie samica pojedynczo składa jaja lub w postaci krótkich sznurów, na liściach roślin lub gałęziach drzew zanurzonych w wodzie. Zawsze są to wody stojące. Po 4 miesiącach następuje przeobrażenie larw. W niekorzystnych warunkach następuje przedłużenie okresu larwalnego, przez co przeobrażenie następuje dopiero wiosną następnego roku (zimowanie w zbiorniku). Zjawisko to nazywa się neotenią niepełną.

Zagrożenia:
Zanikanie siedlisk do rozrodu - zbiorników wodnych, nieprawidłowo prowadzone procesy melioracji terenu, regulacji potoków i rzek, pogarszanie się jakości wód, wylesianie, rozwój turystyki górskiej.

Ochrona:
Dla ochrony tego gatunku zaleca się tworzenie zbiorników wodnych, ochronę dotychczasowych stanowisk rozrodu. Poprawa gospodarki melioracyjnej, właściwa ochrona czystości lasów i środowiska naturalnego. Tworzenie korytarzy ekologicznych - pozwalających na bezpieczną migrację tych płazów oraz kontaktowanie się osobników różnych populacji. . Wprowadzenie programu reintrodukcji, właściwa edukacja i doinformowanie społeczeństwa. Monitorowanie dynamiki populacji. W Polsce traszka górska podlega ścisłej ochronie.